Mối quan hệ với Doki (同期との人間関係）

Nhắc đến các mối quan hệ trong môi trường làm việc ở công ty Nhật thì cấp trên – cấp dưới (上司-部下), tiền bối – hậu bối (先輩 – 後輩) là những vấn đề hay được nhắc đến. Nhưng thực ra còn một mối quan hệ nữa mà mọi người ít biết đến, đó là mối quan hệ với Doki (同期との人間関係).

Có lẽ nếu không phải là người quen thuộc với văn hoá tuyển dụng của công ty Nhật hay là một người hiểu rõ về cuộc sống công sở Nhật thì sẽ khó hình dung được khái niệm Doki. Đồng thời, tại sao nó lại là một phần quan trọng trong cuộc sống của một salaryman khi làm việc tại Nhật. Ở bài viết này, mình sẽ các mang đến góc nhìn gần hơn về mối quan hệ với Doki trong công ty Nhật để những ai chưa từng nghe qua có thể hiểu rõ hơn nhé.

Doki (同期) là ai?

“同期（どうき）とは、時期が同じであること。… 同期（同期生、など） – 同じ年に入学・卒業・入社・入営などをすること、または、その人。” (Wikipedia)

Theo khái niệm trên thì Doki mang nghĩa khá rộng, áp dụng cho cả những người nhập học hay tốt nghiệp cùng năm. Tuy nhiên, bài viết này chỉ sử dụng khái niệm Doki trong quan hệ công việc ở môi trường công sở Nhật thôi nhé. Nói một cách ngắn gọn, 同期 là những người có cùng thời điểm vào làm trong công ty (入社) với bạn, mà thường là cùng năm. Sự ra đời của Doki gắn liền với đặc trưng chế độ tuyển dụng của Nhật (一括採用）, tức là tuyển dụng đồng loạt vào cùng một thời điểm.

Để dễ hiểu, các bạn có thể hình dung vào đầu tháng 4 hàng năm, các công ty hay các tập đoàn lớn sẽ tổ chức những buổi lễ gia nhập công ty (入社式) rất rầm rộ để chào đón các nhân viên mới. Tuỳ vào quy mô của từng công ty,  thì số lượng tuyển dụng nhân viên mới (新入社員) sẽ rất khác nhau. Có những công ty tuyển chỉ khoảng 100 người, thì cũng có những tập đoàn luôn có tới vài trăm nhân viên mới mỗi năm. Những nhân viên mới này sẽ được gọi là 新入社員 hay 一年目. Và một cách rất tự nhiên thì những nhân viên mới xuất hiện cùng nhau trong buổi lễ 入社式 đó sẽ được gọi là Doki của nhau.

Ở Việt Nam hay các nước khác, do không tồn tại chế độ tuyển dụng đồng loạt như tại Nhật. Cùng lắm là ở một số công ty, họ tuyển vài vị trí cùng một lúc thì ngẫu nhiên có thể sẽ có vài người vào công ty cùng một thời điểm nhưng chắc chắn chẳng có mối quan hệ gắn bó nào đặc biệt giữa họ, đúng không? 

Tuy nhiên, Doki thì khác. Đó là một mối quan hệ rất đặc biệt mà người Nhật rất coi trọng. Vì sao? Vì người ta chỉ gọi nhau là Doki khi bạn được tuyển dụng ngay sau khi tốt nghiệp Đại học/Thạc sĩ (新卒採用）. Sau này, khi bạn chuyển việc và vào làm tại công ty khác, tức là 中途採用 thì bạn sẽ không có Doki ở công ty đó nữa.

Tại sao mối quan hệ với Doki lại được coi trọng?

Lý do tại sao Doki lại quan trọng đến vậy trong cuộc sống công sở ở Nhật thì có thể kể đến 2 điều sau đây.

• Thứ nhất, Doki là những người hơn ai hết có thể hiểu và chia sẻ những khó khăn, những bất an với bạn.

Điều này đặc biệt có ý nghĩa với 新入社員, bởi là những người mới trong môi trường làm việc mới, chưa quen việc, chưa biết ai với ai thì chắc chắc lo lắng, bất an là điều không tránh khỏi. Tuy nhiên, những chuyện này bạn không thể mang đi chia sẻ với gia đình, bạn bè. Bởi đơn giản không phải ai cũng có thể hiểu những gì mà bạn phải trải qua, nếu không ở trong cùng hoàn cảnh với bạn. Đó chính là lý do lý giải tại sao sự tồn tại của Doki như một điểm tựa tinh thần để cùng cố gắng lại được đánh giá cao đến vậy, đặc biệt là đối với những nhân viên mới trong năm đầu tiên đầy thử thách tại công ty.

• Thứ hai, Trong công việc thì mối quan hệ với Doki chính là chìa khoá giúp bạn mở rộng network trong công ty.

Tại một số công ty Nhật, đặc biệt là ở những công ty, tập đoàn có quy mô lớn thì rất khó để biết được hết các phòng ban dù là trong cùng một tổ chức. Vì thế Doki chính là đầu mối giúp bạn kết nối với những phòng, ban khác nơi có Doki trực thuộc. Cứ thử tưởng tượng bạn cần giao một sấp tài liệu và bước vào một phòng lạ hoắc lại không biết ai thì khi đó sự hiện diện của Doki mà bạn thân thiết sẽ đáng giá dường nào phải không?

Mối quan hệ với Doki nên được duy trì như thế nào?

Sự tồn tại đặc biệt của Doki là điều không thể phủ nhận, tuy nhiên cách nhìn nhận về việc nên duy trì mối quan hệ này như thế nào thực tế lại không hề đồng nhất. Trên thực tế thì sẽ có hai hướng tiếp cận hoàn toàn khác nhau như thế này.

• Coi trọng và duy trì mối quan hệ thân thiết với Doki.

Thực ra, trong trường hợp này thì họ không chỉ coi Doki là những đồng nghiệp đơn thuần mà hơn thế nữa, họ coi nhau như những người bạn trong cuộc sống riêng bên ngoài công ty. Bản thân mình đã từng chứng kiến nhiều đồng nghiệp duy trì mối quan hệ rất tốt với đồng nghiệp là Doki dù sau rất nhiều năm vào công ty. 

• Coi Doki đơn thuần là những đồng nghiệp bình thường khác.

Phần đông trong trường hợp này, họ vạch ra ranh giới rất rõ ràng giữa công việc và đời sống riêng tư. Mối quan hệ với Doki có thể rất đặc biệt, tuy nhiên cũng sẽ có không ít người muốn tách biệt đồng nghiệp công ty và bạn bè trong đời sống cá nhân. Hơn nữa, thường mối quan hệ với Doki có ý nghĩa rất lớn trong thời gian đầu vào công ty, nhưng sau khi quen dần với môi trường và công việc thì mối quan hệ này cũng tự nhiên trở nên xa cách hơn. Đó chính là lý do mà rất nhiều người còn không nhớ nổi ai là Doki của mình sau khi vào công ty vài năm.

Kết

Sự tồn tại của Doki thực sự là một nét đặc trưng rất riêng của văn hoá công sở Nhật mà chắc hẳn chỉ những ai được tuyển dụng ngay sau khi tốt nghiệp (新卒採用) mới được trải nghiệm. Tuy nhiên, việc bạn duy trì hay phát triển mối quan hệ với Doki như thế nào tất nhiên phụ thuộc rất lớn vào đặc trưng của công ty, công việc và tất nhiên cả bản thân Doki của các bạn nữa. Vì thế, sẽ không có lời khuyên là bạn nên thân thiết hay nên giữ khoảng cách với Doki nào ở đây cả. Chỉ hi vọng các bạn chọn lựa được cách tiếp cận phù hợp với bản thân mình để cảm thấy thoải mái nhất trong mối quan hệ này.